Μια μικρή αναφορά στον Τούρκο κομμουνιστή ποιητή Ναζίμ Χικμέτ και το αφιέρωμα στη μελοποιημένη ποίησή του, που θα παρουσιαστεί στο 30ό Αντιιμπεριαλιστικό Διήμερο της ΚΝΕ.
Ένα ξεχωριστό αφιέρωμα θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι συμμετέχοντες στο 30ό Αντιιμπεριαλιστικό Διήμερο το Σάββατο 10 Ιούλη 2021, το βράδυ, στο χώρο της κατασκήνωσης. Η ΚΝΕ και η Κομμουνιστική Νεολαία Τουρκίας ετοιμάζουν από κοινού ένα μουσικό αφιέρωμα στον Ναζίμ Χικμέτ, τον μεγάλο ποιητή που έγραψε για όλο τον κόσμο, τον κομμουνιστή ποιητή που έπραξε στο ακέραιο, μέσα από τη ζωή και το έργο του, το διεθνιστικό του καθήκον. Τίτλος του αφιερώματος είναι: «Τίποτα πιο ωραίο, τίποτα πιο αληθινό, απ’ τη ζωή δεν είναι...», δανεισμένος από στίχο του ποιητή.
Η ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ στην Ελλάδα έγινε ευρέως γνωστή μέσα από τη μετάφραση – απόδοση ποιημάτων του από τον Γιάννη Ρίτσο. «Ναζίμ πολύ μας αγάπησες, πολύ σε αγαπήσαμε…», έγραφε ο Ρίτσος και έτσι οι συντελεστές του αφιερώματος μέσα από τη μελοποιημένη ποίηση του Χικμέτ τιμούν, ξεχωριστά, και τον Έλληνα κομμουνιστή ποιητή.
Τι σπουδαίος ποιητής που είσαι αδερφέ μου…
‘Ετσι έγραφε ο Γιάννης Ρίτσος και συμπλήρωνε ότι η ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ είναι ουσιαστικά κοινωνική, βαθιά ανθρώπινη, θαυμαστά απέριττη, ανεξάντλητη πηγή συγκινήσεων, δίδαγμα ευθύνης του καλλιτέχνη μπροστά στην εποχή του και στον κόσμο. Βρίσκεται σε ευθεία ανταπόκριση με τα γεγονότα της εποχής του. Η ποίηση για τον μεγάλο Τούρκο ποιητή είναι η καταφυγή του, το όπλο του, ο τρόπος της ελευθερίας του και η μεγαλύτερη ευτυχία του.
Ξεχωριστό σημείο αναφοράς του Ναζίμ Χικμέτ είναι ο γνήσιος και βαθύς διεθνισμός του. Δικός του άνθρωπος είναι ο καθένας που γνωρίζει τη βαρβαρότητα. Σύντροφός του ο επαναστάτης σε κάθε γωνιά της Γης, που παλεύει για να μπει τέλος «στης δυστυχίας το συμπόσιο». Έπαθλό του ότι θα βρίσκεται «στο νικηφόρο γέλιο των συντρόφων»…
Από τη Θεσσαλονίκη που γεννήθηκε το 1902, στην Κωνσταντινούπολη που μεγάλωσε και από εκεί το ταξίδι του, το 1921, στην Ανατολή, για να ενταχθεί στον «Πόλεμο Ανεξαρτησίας» του Κεμάλ. Η συνάντησή του με Τούρκους Σπαρτακιστές φοιτητές τον επηρεάζει βαθιά. Η γνωριμία με την κομμουνιστική ιδεολογία, η φτώχεια και η δυστυχία που συνάντησε στην πεζοπορία του προς την Άγκυρα, τον κάνουν να αλλάξει ρότα. Μαθαίνει για την Οκτωβριανή Επανάσταση και αποφασίζει να ταξιδέψει στην ΕΣΣΔ. Το 1922 γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας και σπουδάζει στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργατών της Ανατολής (ΚΟΥΤΒ).
Επιστρέφει στην Τουρκία. Γράφει και αγωνίζεται. Ανανεώνει τη μορφή και το περιεχόμενο της τουρκικής ποίησης. Εισάγει τον ελεύθερο στίχο και ένα ευρύ φάσμα νέων θεμάτων στην ποίηση, επηρεάζοντας σημαντικά την τουρκική λογοτεχνία. Παράλληλα, οι διώξεις είναι συνεχείς. «Είμαι ένας κομμουνιστής ποιητής και κάθε μέρα προσπαθώ να γίνω καλύτερος κομμουνιστής και καλύτερος ποιητής», θα πει σε κάποια από τις απολογίες του.
Το 1938, συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε 28 χρόνια και 4 μήνες φυλάκισης.
Κι εμείς θα περάσουμε ακόμη ένα χειμώνα
ζεσταίνοντας τα χέρια μας στη φωτιά
της μεγάλης οργής μας και της άγιας ελπίδας μας.
Στη φυλακή γράφει μερικά από τα πιο σπουδαία του έργα. Δεν λυγίζει στις πιέσεις. Αρνείται να σωπάσει.
Τον σκοπό που είναι να φτάσουμε,
θα τον φτάσουμε με αίμα. Και τη νίκη,
θα την αρπάξουμε με τα νύχια μας.
Και θα ξεχάσουμε να συγχωρούμε.
Οι απεργίες πείνας και τα σοβαρά προβλήματα υγείας του ποιητή πυροδοτούν κύμα διεθνιστικής αλληλεγγύης. Διανοητές όπως οι Ελυάρ, Κιουρί, Νερούντα, Σαρτρ, Πικάσο ζητούν την απελευθέρωσή του. Το 1950 αποφυλακίζεται. Το 1951 καλείται στην ‘Αγκυρα για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, με στόχο να χαθεί κάπου στα βάθη της Ανατολής. Κατορθώνει και διαφεύγει. Μέσω Ρουμανίας, φτάνει στη Μόσχα. Στις 25 Ιούλη 1951 του αφαιρείται η τουρκική υπηκοότητα. Στην πατρίδα του, τον αποκαλούν προδότη κι αυτός απαντά:
Αν η πατρίδα είναι τα τσιφλίκια σας (…)
να πίνουν το κόκκινο αίμα μας στα εργοστάσια αν είναι πατρίδα (…)
εγώ είμαι προδότης.
Γράψτε πάνω σε τρεις στήλες με κατάμαυρους κραυγαλέους τίτλους:
Ο Ναζίμ Χικμέτ συνεχίζει να είν’ ακόμα προδότης.
Το 1/3 περίπου της ζωής του βρίσκει καταφύγιο στην ΕΣΣΔ. Ως καλλιτεχνικός της «πρεσβευτής» ταξιδεύει σε πολλές χώρες. Συμμετέχει στο παγκόσμιο κίνημα ειρήνης. Με τους στίχους του και την κοινωνική του δραστηριότητα παλεύει για τη διαφύλαξη της ειρήνης και της φιλίας των λαών, για ένα μέλλον χωρίς εκμετάλλευση. Μάχεται τον εθνικισμό και το σοβινισμό. Τραγούδησε εξίσου για τους «χωριάτες του Αϊδινιού, για τους εργάτες της Ισταμπούλ και τους ψαράδες της Σάμου»…
Το 1952 απευθύνει το περίφημο γράμμα του στον ελληνικό λαό. «Οι λαοί της Ελλάδας και της Τουρκίας δίνουν πέρα για πέρα διαφορετικό νόημα στην ελληνοτουρκική φιλία… Μπορώ να σας πω ότι οι Τούρκοι αγωνιστές μάθαιναν ακόμα και μέσα στη φυλακή τα νέα από τους αγώνες του λαού και του λαϊκού σας στρατού. Μπορώ να σας πω ότι παρακολουθούσαν τα γεγονότα στην Ελλάδα με δάκρυα στα μάτια…».
Ο Ναζίμ Χικμέτ πέθανε το 1963. Τα ποιήματά του εξακολουθούν να συγκινούν, να γεμίζουν δύναμη και κουράγιο. Έχουν κατακτήσει τη δική τους ξεχωριστή θέση στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση, «βγάζοντας τις πέτρες από τους δρόμους της ανθρωπότητας».
Κρατάμε αναμμένη τη φλόγα της επαναστατικής του ποίησης.
Για το αφιέρωμα και την προετοιμασία του από κοινού με τους Τούρκους συντρόφους μίλησε στον «Ριζοσπάστη» η Κατερίνα Στύλου, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ.
Όπως μας λέει: «Βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για την παρουσίαση του αφιερώματος. Οι τραγουδιστές, οι μουσικοί δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, για να είναι όλα έτοιμα. Ξεχωριστά, μας συγκινεί και μας γεμίζει χαρά η παρουσία των συντρόφων μας από την Τουρκία. Οι συνομιλίες μας είναι καθημερινές, για να διαμορφώσουμε το καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Όλοι εμείς, οι σημερινές γενιές νέων κομμουνιστών, σύντροφοι του Ναζίμ, εξακολουθούμε να κρατάμε αναμμένη τη φλόγα της επαναστατικής του ποίησης, τραγουδώντας “Μολύβι ο καιρός κι ο άνεμος πικρός, βάλτε όλοι σκοπό να αλλάξει ο καιρός…“!
Ο Χικμέτ μέσα από την τέχνη του μίλησε για τα βάσανα των καταπιεσμένων και κάλεσε σε πάλη για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες για την ανθρωπότητα με τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης. Αγαπούσε βαθιά τους ανθρώπους και πίστευε ότι “Τίποτα πιο ωραίο, τίποτα πιο αληθινό, απ’ τη ζωή δεν είναι…”. Με βάση το ίδιο το έργο και το περιεχόμενό του, δεν θα μπορούσε παρά να συναντηθεί με τον μεγάλο κομμουνιστή ποιητή Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος μελέτησε και μετέφρασε πολλά ποιήματά του, σχεδόν όλα όσα θα ακούσουμε στη συναυλία του Διημέρου.
Τα κομμάτια που θα ακουστούν στο αφιέρωμα είναι τραγούδια που μας έχουν συντροφεύσει σε αγώνες και άλλα λιγότερο γνωστά, αλλά με γνήσια ευαισθησία. Αρκετά είναι σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου όπως “Η πιο όμορφη θάλασσα”, “Μικρόκοσμος”, ”Εχθρός“, ”Το έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν”, ”Αυτό είναι”, “Χιονίζει μες στη νύχτα” αλλά και σε μουσική του Μάνου Λοΐζου όπως “Η ζωή δεν είναι παίξε γέλασε”, ”Κατά τις λάμψεις”, ”Οπως ο Κερέμ” κ.ά.».
Μια πρώτη γνωριμία με το έργο του Ναζίμ Χικμέτ.
Μια όμορφη πρωτοβουλία πήραν οι ΟΠ Κ. Μακεδονίας και Ανατ. Μακεδονίας – Θράκης της ΚΝΕ μπροστά στο Αντιιμπεριαλιστικό Διήμερο, διαμορφώνοντας την έκδοση «Μια πρώτη γνωριμία με το έργο του Ναζίμ Χικμέτ», που διακινούν για την οικονομική ενίσχυση της Οργάνωσης.#
